Do 2045 roku liczba dorosłych na świecie żyjących z cukrzycą ma wzrosnąć do 783 milionów i to jest obecnie trzeci, wiodący globalny problem zdrowotny. Zbadano zatem skutki spożycia warzyw, owoców i czerwonego mięsa na obciążenie cukrzycą i wykazano, że spożywanie umiarkowanych ilości czerwonego mięsa może pomóc chronić przed cukrzycą typu 2.
Badanie wykorzystujące globalne dane z Global Burden of Disease Study (GBD) 2019 wykazało, że około 25,7% problemów związanych z cukrzycą typu 2 na świecie jest związanych z dietą. Podkreśla to znaczącą rolę, jaką nasze nawyki żywieniowe odgrywają w ryzyku zachorowania na tę chorobę. Ponadto spożywanie niezdrowej żywności może pogorszyć sytuację, ponieważ zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia nadwagi lub otyłości, co dodatkowo zwiększa ryzyko zachorowania na cukrzycę. Toczą się poważne debaty na temat wpływu warzyw, owoców i czerwonego mięsa na obciążenie cukrzycą, a wnioski dotyczące ich wpływu na poziom cukru we krwi i markery insuliny są rozbieżne. Różnice te mogą być ściśle związane z różnicami regionalnymi. Dlatego też, aby w pełni zrozumieć specyficzny wpływ tych czynników dietetycznych na cukrzycę, konieczne jest przyjęcie globalnego podejścia.
W tym nowym badaniu połączono dane z Global Burden of Disease (2021), Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) i WHO, aby przeanalizować wpływ warzyw, owoców i czerwonego mięsa na globalne obciążenie cukrzycą, biorąc pod uwagę różnice według kraju/regionu i roku. Celem było zrozumienie rozkładu obciążenia chorobami tych produktów i ich spożycia na osobę w 2021 r. oraz zbadanie trendów od 2010 r. do 2021 r. Wyniki podkreśliły, że globalnie obciążenie chorobami wzrosło przez te lata, czemu towarzyszył wzrost spożycia warzyw i owoców na osobę, ale spadek spożycia czerwonego mięsa.
Odpowiedź brzmi: umiarkowane spożycie
Jeśli chodzi o związek między spożyciem warzyw a obciążeniem cukrzycą, wyniki wykazały, że większe spożycie warzyw jest ogólnie powiązane z niższą zapadalnością na cukrzycę, ale nadmierne spożycie może mieć negatywne skutki. Warzywa są bogate w błonnik pokarmowy, który pomaga kontrolować poziom cukru we krwi, poziom cholesterolu i masę ciała – czynniki, które zmniejszają obciążenie cukrzycą, szczególnie u zdrowych osób. Umiarkowane spożycie (mniej niż 80 kcal na osobę dziennie ≈ 320 g na osobę dziennie) może poprawić zdrowie jelit i działać jako przeciwutleniacz, dodatkowo zmniejszając ryzyko cukrzycy. Z drugiej strony, spożywanie zbyt dużej ilości warzyw (więcej niż 80 kcal na osobę dziennie ≈ 320 g na osobę dziennie) może prowadzić do zaburzeń równowagi składników odżywczych, takich jak niewystarczająca ilość białka, witamin i minerałów. Może to zwiększyć ryzyko metaboliczne, takie jak otyłość i wysoki poziom cholesterolu, co z kolei zwiększa ryzyko powikłań związanych z cukrzycą i śmiertelności. Podobnie, umiarkowane spożycie owoców (około 40–100 kcal na osobę dziennie ≈ 80–250 g na osobę dziennie) wiąże się z najniższym ryzykiem, dzięki związkom polifenolowym o właściwościach przeciwcukrzycowych. Jednak, podczas gdy umiarkowana ilość owoców może pomóc kontrolować poziom cukru we krwi, nadmierne spożycie (ponad 100 kcal dziennie) może prowadzić do insulinooporności i stresu oksydacyjnego z powodu zbyt dużej ilości fruktozy.
Jeśli chodzi o czerwone mięso, wyniki wykazały, że większe spożycie czerwonego mięsa wiąże się z mniejszą liczbą nowych przypadków cukrzycy – umiarkowane spożycie zmniejsza ryzyko, podczas gdy zarówno zbyt niskie, jak i zbyt wysokie spożycie czerwonego mięsa je zwiększa. Umiarkowane spożycie czerwonego mięsa, zwłaszcza chudych i bogatych w białko kawałków, pomaga utrzymać prawidłowy metabolizm glukozy i może obniżyć poziom cukru we krwi, insuliny i trójglicerydów po posiłkach. Z drugiej strony, nadmierne spożycie mięsa o wysokiej zawartości tłuszczów nasyconych może upośledzać komórki produkujące insulinę, zmniejszać wrażliwość na insulinę, zwiększać masę ciała i zwiększać ryzyko cukrzycy. Metody gotowania są też ważne, ponieważ gotowanie w wysokiej temperaturze i z dużą zawartością tłuszczu może prowadzić do powstawania końcowych produktów zaawansowanej glikacji (AGE), które promują stres oksydacyjny i stan zapalny, dodatkowo przyczyniając się do obciążenia chorobą.
Dawka czyni truciznę
To badanie sugeruje istnienie „okna ochronnego” dla umiarkowanego spożycia warzyw, owoców i czerwonego mięsa – odnosi się ono do optymalnego zakresu spożycia, w którym te produkty mogą mieć korzyści zdrowotne lub zmniejszać ryzyko choroby. Jedzenie zbyt małej ilości czerwonego mięsa może nie dostarczać wystarczającej ilości niezbędnych składników odżywczych, takich jak żelazo hemowe czy wysokiej jakości białko, podczas gdy jedzenie zbyt dużej ilości czerwonego mięsa o wysokiej zawartości tłuszczów nasyconych lub przyrządzanego niewłaściwymi metodami może zwiększać ryzyko. Zgodnie z badaniem, zakres ochronny czerwonego mięsa wynosi około 200 kcal na osobę dziennie (≈ 100–120 g na osobę dziennie), gdzie czerwone mięso może pomóc w utrzymaniu równowagi metabolicznej i zmniejszyć obciążenie chorobami.
Te odkrycia podkreślają, że „dawka czyni truciznę”, ponieważ nawet zdrowa żywność, taka jak owoce i warzywa, ma optymalne progi spożycia – po przekroczeniu których korzyści mogą się ustabilizować lub cofnąć. Czerwone mięso, często uważane za szkodliwe, może mieć działanie ochronne, gdy jest spożywane z umiarem, podczas gdy niewystarczające spożycie może również nieść ze sobą ryzyko. Ostatecznie najważniejsze jest, by nie demonizować poszczególnych produktów spożywczych, ale utrzymywać zdrową, zrównoważoną i kompletną dietę w połączeniu z regularną aktywnością fizyczną. Takie podejście jest niezbędne do skutecznego zmniejszenia obciążenia cukrzycą i promowania długoterminowego zdrowia.
Źródła: