Środki przeciwdrobnoustrojowe odgrywają ważną rolę nie tylko w medycynie ludzkiej, ale i weterynaryjnej. Antybiotyki zmniejszają cierpienie i śmiertelność, jednocześnie obniżając ryzyko rozprzestrzeniania się chorób wśród zwierząt i ludzi. Kluczowe jest to, by używać ich tylko wtedy, gdy to konieczne i uzasadnione.
Stosowanie środków przeciwdrobnoustrojowych w produkcji żywności znacznie przyczyniło się do poprawy dobrostanu zwierząt i bezpieczniejszych systemów produkcji. Jednak nadmierne i niewłaściwe stosowanie tych ważnych narzędzi może zagrażać zdrowiu ludzi i podważać długoterminową rentowność branży rolno-spożywczej. Rzeczywiście, niewłaściwe stosowanie antybiotyków przyczynia się do oporności bakterii, co ma negatywne konsekwencje dla zdrowia zwierząt, ludzi i środowiska. Oporne szczepy drobnoustrojów zagrażają zwiększeniem cierpienia i strat w hodowli oraz zmniejszają skuteczność leczenia zarówno w medycynie ludzkiej, jak i weterynaryjnej.
Profilaktyka, to podstawa
Jednym z głównych wyzwań, przed którymi stoimy dzisiaj, jest zwalczanie zagrożenia opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe (AMR). Zmniejszenie zapotrzebowania na ich wykorzystanie w sektorach żywności i rolnictwa może pomóc zachować skuteczność leków przeciwdrobnoustrojowych i odegrać rolę w zmniejszeniu ryzyka rozwoju AMR. Dlatego FAO opracowało plany działania na lata 2016–2020 i 2021–2025, które zapewniają strategiczne wytyczne, aby pomóc krajom wprowadzać zrównoważone praktyki chroniące zdrowie, produkcję żywności i środowisko. Celem strategii jest zaangażowanie 100 krajów w odpowiedzi na wezwania Global Leaders Group on AMR i Podkomisji ds. Zwierząt Hodowlanych Komitetu ds. Rolnictwa FAO (COAG).

FAO i HealthforAnimals opublikowały raport „ Jak profilaktyka może zmniejszyć potrzebę stosowania antybiotyków: ścieżki do zmniejszenia potrzeby stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych w gospodarstwach na rzecz zrównoważonej transformacji systemów rolno-spożywczych (RENOFARM) ”. Zawiera on dogłębną analizę strategii mających na celu zmniejszenie stosowania antybiotyków i środków przeciwdrobnoustrojowych w rolnictwie, wspieranie bardziej zrównoważonych systemów żywnościowych i zwalczanie AMR. Poprzez inicjatywę RENOFARM FAO będzie wspierać producentów rolno-spożywczych w przyjmowaniu dobrych praktyk, które zmniejszą potrzebę stosowania leków i zachowają dla przyszłych pokoleń skuteczność tych ratujących życie.
Szczepienia dla bezpieczeństwa
Kluczowe zalecenia i punkty działań obejmują zapobieganie chorobom u zwierząt gospodarskich, co zmniejszy potrzebę leczenia przeciwdrobnoustrojowego. Dowody z gospodarstw hodowlanych na całym świecie pokazują, że gdy zwierzęta są chronione poprzez szczepienia, bioasekurację i dobre praktyki hodowlane, wymagają mniej leczenia antybiotykami. Ma to korzyści wielorakie, takie jak poprawa dobrostanu, zwiększona produktywność i obniżone koszty, przy jednoczesnym zminimalizowaniu przedostawania się środków przeciwdrobnoustrojowych do środowiska.
Szczepienia są podkreślane jako podstawowa metoda zapobiegania chorobom bakteryjnym i wirusowym. Lepsze odżywianie poprzez zbilansowaną dietę może również zwiększyć naturalną odporność zwierząt na infekcje. Lepsze zarządzanie i praktyki bezpieczeństwa biologicznego, takie jak wysoka higiena w budynkach inwentarskich, mogą zapobiec rozprzestrzenianiu się patogenów, a wykorzystanie technologii cyfrowych oferuje potencjał do bardziej wydajnych i precyzyjnych interwencji w zakresie zdrowia zwierząt. Gospodarstwa są zachęcane do przyjmowania ulepszonych praktyk zarządzania, lepszej higieny, odpowiedniego żywienia i szczepień w celu zminimalizowania ognisk chorób.
Promując zintegrowane podejście „Jedno zdrowie”, które łączy zdrowie ludzi, zwierząt i środowiska, globalne wysiłki w ciągu ostatnich dziesięcioleci przyniosły już świetne rezultaty, a stosowanie środków przeciwdrobnoustrojowych spadło na całym świecie i na większości głównych rynków.
Na przykład w Wielkiej Brytanii sprzedaż leków przeciwdrobnoustrojowych dla zwierząt gospodarskich spadła o 59% między 2014 a 2022 rokiem, przy czym stosowanie tych o krytycznym znaczeniu, spadło o 82%. W całej UE sprzedaż spadła o 53% od 2011 roku, przy czym redukcje wyniosły nawet 68% na dużych rynkach, takich jak Niemcy. Ograniczenie to nastąpiło, ponieważ sprzedaż produktów zapobiegawczych, takich jak szczepionki, dramatycznie wzrosła.
Chociaż poziom oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe u zwierząt jest niski, ważne jest by zachować czujność w nadchodzących latach.

Przeszkody we wprowadzaniu zmian
W niektórych przypadkach głównymi trudnościami we wprowadzaniu praktyk ograniczania stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych są: brak świadomości i wiedzy rolników na temat ryzyka nadużywania antybiotyków oraz ograniczony dostęp do szczepionek i technologii. Pokonanie barier w zapobieganiu na poziomie gospodarstwa, takich jak brak odpowiednio przeszkolonych lekarzy weterynarii, infrastruktury szczepionkowej i inwestycji, szczególnie w krajach o niskich dochodach, będzie kluczowe dla zwiększenia skali strategii zapobiegawczych, a także edukacji rolników i wsparcia rządowego poprzez polityki, które zachęcają do bardziej zrównoważonych praktyk.
Wyposażając wszystkie kraje w lepsze narzędzia do zapobiegania, świat może skuteczniej osiągnąć cel zmniejszenia potrzeby stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych. Raport zawiera kilka studiów przypadków z różnych regionów świata i wiele historii sukcesu, w jaki sposób rolnicy wdrożyli ulepszoną profilaktykę i zmniejszyli potrzebę stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych w gospodarstwach, dostarczając model, w jaki sposób te narzędzia mogą być przyjęte gdzie indziej. Odpowiedzialność za ograniczenie AMR nie spoczywa tylko na jednej organizacji lub kraju, ale jest zbiorowym obowiązkiem, który wymaga współpracy rządów, rolników, związków branżowych, społeczności naukowej, badaczy, instytucji akademickich, pracowników służby zdrowia i konsumentów.
Źródło: